Giải ngố về API: Vì sao nói API có ý nghĩa sống còn với cả thế giới điện toán?
Nếu theo dõi các tin tức công nghệ, ít nhất một tháng một lần bạn sẽ bắt gặp cụm từ "API", ví dụ như "Instagram khóa API khiến các ứng dụng bên thứ 3 thành đồ bỏ" hoặc mới đây là "Microsoftra mắt 22 API có tri giác để nhận diện cảm xúc, hành động trong video,tự động 'phiên dịch' giọng nói ngọng nghịu của trẻ em hay tự động mô tảvật thể có trong hình ảnh".
Khi đọc những tin tức dạng này, bạn chắc hẳn đã một lần tự hỏi "API"là gì? Vì sao việc một công ty nào đó ra mắt (hay khóa) API lại đángquan tâm?
API không phải là một "giao diện" theo cách hiểu thông thường
Một trong những lý do khiến cho người tiêu dùng phổ thông (không cóhiểu biết về lập trình) tại Việt Nam không thực sự hiểu rõ về API là bởitên gọi tiếng Việt khá tối nghĩa: giao diện lập trình ứng dụng. "Lập trình ứng dụng" thì đúng nghĩa, nhưng "giao diện" thì không hẳn là chính xác.
Nói đến API đám mây của Google không phải là nói tới giao diện web trong hình.
Nguyên gốc API viết đầy đủ trong tiếng Anh là "applicationprogramming interface", trong đó chữ "interface" đang bị dịch thành"giao diện". Thực ra, trong các bối cảnh khác thì cách dịch này là chínhxác, ví dụ như GUI (graphical user interface) dịch thành "giao diện đồhọa người dùng", còn CLI (command line interface) dịch thành "giao diệndòng lệnh". Từ "giao diện" ở đây được hiểu là "bề mặt" để con ngườitương tác với máy, như khi chúng ta dùng cửa sổ để tương tác với Windowshoặc dùng các câu lệnh để tương tác với DOS.
Nhưng nếu bạn mang cách hiểu "giao diện" như trong các cụm từ "giaodiện cửa sổ", "giao diện cảm ứng", "giao diện iOS" để áp dụng vào từ"giao diện" trong API thì bạn đã hiểu sai. API là một "giao diện" giữaphần mềm với phần mềm. API là cách để các phần mềm (hệ điều hành, ứngdụng, các module trong hệ thống doanh nghiệp v…v…) giao tiếp với nhau vàtận dụng năng lực của nhau.
Vì sao phần mềm lại cần giao tiếp và tận dụng phần mềm khác?
Vì thế giới điện toán đòi hỏi nhiều phần mềm.
Khi bạn sử dụng một phần mềm, bất kể đó là một ứng dụng di động, mộttrang web hay một game PS4 thì trải nghiệm của bạn thực chất là thànhquả lao động kết hợp của ngành công nghiệp phần mềm. Ví dụ, khi bạn chơiCandy Crush trên iPhone 6 chẳng hạn, bạn đang sử dụng một ứng dụng game(Candy Crush) và một hệ điều hành (iOS).
Rõ ràng là trải nghiệm Candy Crush không chỉ đòi hỏi duy nhất cácphần mềm của King. Điều gì xảy ra khi không có hệ điều hành và trìnhduyệt? Khối lượng công việc mà King phải thực hiện sẽ tăng khủng khiếp:
1, nghiên cứu mã máy, nghiên cứu cách giải phóng RAM, nghiên cứu cáchghi luồng nhị phân lên ổ cứng, nghiên cứu cách ra lệnh cho card mànhình để xuất tín hiệu hiển thị… Nói chung là làm tất cả các tác vụ cấpthấp vốn được dành cho hệ điều hành.
2, thiết kế giao diện và cơ chế chơi game cho Candy Crush.
Rõ ràng là King chỉ muốn làm công việc (2) nhưng vẫn phải thực hiệnmột công việc đồ sộ hơn rất nhiều. Mỗi trải nghiệm trên máy tính đều làkết quả kết hợp của nhiều phần mềm: hệ điều hành, ứng dụng, dịch vụ web,phần mềm trên máy chủ… Nếu trải nghiệm số của chúng ta không được chialàm nhiều phần mềm có khả năng giao tiếp và tận dụng lẫn nhau, mỗi nhàsản xuất ứng dụng hay nhà thiết kế web đều sẽ phải thực hiện thêm rấtnhiều công việc nằm ngoài trọng tâm của họ. Kịch bản này đảm bảo cho cảthế giới… sụp đổ.
Bản thân mỗi "phần mềm" cũng buộc phải có nhiều thành phần giao tiếpvà tận dụng lẫn nhau. Ví dụ, phần mềm trên máy chủ của Facebook.com chắcchắn chắc chắn sẽ có nhiều thành phần, có thể kể tới: một thành phầnchuyên xử lý ảnh, một thành phần chuyên xác thực danh tính người dùng,một thành phần chuyên phân tích dữ liệu để hiển thị ra bài đăng phù hợpvới sở thích của bạn nhất.
Nhìn chung, một trải nghiệm phần mềm đầy đủ là do nhiều phần mềm giaotiếp với nhau mà thành, mỗi phần mềm cũng là do nhiều module, packagekết hợp. Ý nghĩa sống còn của nguyên tắc này là ở chỗ các lập trình viênkhông thể một mình tạo ra một hệ điều hành, một trình duyệt, một trangweb hay một module. Việc chia nhỏ các trải nghiệm phần mềm ra nhiều lớpsẽ giúp cho lập trình viên này có thể tận dụng lại thành quả của lậptrình viên khác, module này có thể tận dụng module khác, phần mềm này cóthể tận dụng phần mềm khác.
Bạn có thể hình dung một phần mềm, hay một module bên trong một phầnmềm là một bánh răng cưa. Mỗi bánh răng cưa có thể quay độc lập, nhưngđể tạo ra trải nghiệm phần mềm thì các bánh răng cưa đó phải kết hợp vớinhau, bánh răng cưa này tạo lực cho bánh răng cưa nằm sát.
API là khớp nối giữa các thành phần phần mềm
Nếu bạn có một tính năng cần cung cấp cho module khác, phần mềm khác,bạn sẽ mở ra một API để tác giả của module/phần mềm kia truy cập vào.
Ví dụ, trên tất cả các thiết bị điện toán thì hệ điều hành là phầnmềm duy nhất có khả năng truy cập tới các thiết bị phần cứng. Do đó, hệđiều hành sẽ phải cung cấp API để ghi file, đọc file, thu và truyền dữliệu từ card đồ họa, thu và truyền dữ liệu từ card mạng v…v… Khi cần ghifile chẳng hạn, các ứng dụng sẽ gọi tới API tương ứng của hệ điều hành.Điều này đảm bảo cho nhà phát triển ứng dụng không cần phải lo tìm hiểumã nhị phân và các nguyên tắc máy móc phức tạp để tương tác với ổ cứng.
Nói ví von, cung cấp API giống như là lớn tiếng tuyên bố "Này thế giới, tôi có khả năng làm được điều này". Khi một phần mềm gọi tới API của bạn, phần mềm đó nói với phần mềm của bạn rằng "Tôi biết anh có thể thực hiện hành động sau đây, hãy làm điều đó cho tôi".Phần mềm gọi có thể cung cấp dữ liệu đầu vào và đòi hỏi dữ liệu đầu ratừ phần mềm cung cấp API hoặc không, nhưng trong mọi trường hợp, để cóthể tiếp tục hoạt động thì phần mềm gọi thực sự cần phần mềm cung cấpphải thực hiện những gì đã cam kết qua API.
Hoặc, bạn có thể sử dụng tài khoản Facebook của mình để đăng nhập vàorất nhiều trang web không do Facebook kiểm soát. Để người dùng của mìnhcó thể sử dụng thông tin cá nhân Facebook trên các trang này, điều duynhất mạng xã hội này cần làm là tạo ra một API đăng nhập tài khoảnFacebook. Mỗi lần bạn click vào nút "Đăng nhập với Facebook" trênInstagram, WhatsApp hay Quora thì các trang web/ứng dụng này sẽ "gọi"tới API của Facebook. Công việc xác thực danh tính sẽ được Facebook thựchiện, các trang web và các ứng dụng không cần phải nhúng tay vào. Saukhi xác thực xong, Facebook sẽ "ném" lại cho các trang web và ứng dụnggọi tới API của mình trên một gói tin có nội dung đại loại như "Đây là anh Lê Hoàng, tài khoản Facebook là abcxyz" chẳng hạn.
Nhờ có API mà Facebook có thể thực hiện tính năng xác thực hộ cácdịch vụ khác. Trở lại với 2 thông tin mà chúng ta nhắc tới ở đầu bàiviết. "Microsoft cung cấp 22 API tri giác" có nghĩa là gì? Điềunày có nghĩa rằng bạn có thể mang khả năng "tri giác" do Microsoft cungcấp vào bên trong ứng dụng của bạn. Ví dụ, nếu muốn tạo ra một ứng dụngcó hiệu ứng ghép những giọt nước mắt "ảo" lên khuôn mặt của những ngườiđang buồn trong ảnh chụp, bạn có thể gọi tới API nhận diện cảm xúc củaMicrosoft để tìm ra tất cả những người có mặt buồn. Tất cả những gì ứngdụng của bạn cần làm là thêm hiệu ứng nước mắt ảo.
Bạn có vẻ là người được lợi, nhưng thực chất bạn đang phụ thuộc vàoMicrosoft. Nếu một ngày nào đó Microsoft đóng API tri giác của họ, ứngdụng của bạn cũng trở thành đồ bỏ. Các ứng dụng bên thứ 3 dùng để truycập Instagram hay các ứng dụng có thể nhắn tin trên nền Facebook cũngvậy, chúng phụ thuộc vào "lòng tốt" của Instagram và Facebook để có thểtiếp tục tồn tại.
Thực ra, ngày nay cứ nói tới các bước tiến phần mềm là nói tới API.Các đám mây như Microsoft Azure, Amazon Web Services hay Google CloudPlatform được cung cấp qua API. Các phần mềm nổi tiếng của Apple nhưHealthKit, HomeKit hay tất cả các SDK (gói công cụ phát triển phần mềm)nói chung cũng chủ yếu quan trọng nhất là API. Nếu hiểu thế nào là APIthì bạn cũng không cần phải lắc đầu ngán ngẩm khi bắt gặp thuật ngữ "SDK"nữa, bởi mỗi SDK thực chất bao gồm nhiều API có sẵn để các lập trìnhviên có thể tạo ra sản phẩm riêng một cách dễ dàng hơn. Ví dụ, SDKHealthKit có nhiều API để phát triển ứng dụng sức khỏe một cách dễ dàng.Các thành phần khác của SDK như các công cụ phát triển, các tài liệuhướng dẫn chỉ là thứ yếu so với API.
Nói tóm lại, nếu bạn không bao giờ code thì các thông tin về API sẽkhông bao giờ ảnh hưởng trực tiếp tới bạn. Nhưng cũng vì thế mà mà chúngcó ý nghĩa quan trọng hơn tất cả các sản phẩm hoàn thiện: có thể nóirằng thiếu Windows, thiếu iOS hay thiếu Android thì loài người có thểvẫn sống sót được, nhưng thiếu đi khái niệm API thì chắc chắn là thếgiới… ngừng quay. Các API trong hệ điều hành là cơ sở để thế giới ứngdụng bùng nổ, các API giữa các module trong các hệ thống doanh nghiệp làcơ sở để kinh tế phát triển. Các API đột phá, ví dụ như API củaMicrosoft chẳng hạn, sẽ nâng tầm chất lượng ứng dụng và dịch vụ phần mềmlên các tầm cao mới.
Nguồn: Tri Thức Trẻ
